Những kiến thức về bệnh hoài tử gan tụy ở tôm mà ít người biết
Bệnh hoài tử gan tụy ở tôm là một căn bệnh vô cùng nguy hiểm. Tôm bị nhiễm bệnh có thể chết sớm và chết hàng loạt. Bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế, năng suất nuôi tôm. Sau đây hãy cùng các chuyên gia thủy hải sản tìm hiểu về căn bệnh này nhé!
Đặc điểm bệnh bệnh hoài tử gan tụy ở tôm
Sau đây là một số đặc điểm về căn bệnh hoài tử gan tuy ở tôm:
Đối tượng chính dễ mắc phải bệnh hoài tử gan tụy là tôm sú hoặc tôm chân trắng. Tôm có thể mắc bệnh ở bất kì độ tuổi nào nhưng tập trung chủ yếu ở giai đoạn từ 10 – 30 ngày bắt đầu thả giống. Thời gian tôm nhiễm bệnh là vào tất cả tháng trong năm nhưng tập trung chủ yếu vào từ giữa tháng 3 đến cuối tháng 8.
Bệnh hoài tử gan tụy ở tôm là bệnh lây lan rất nhanh. Bệnh có thể lây từ các con nhiễm bệnh sang các con khỏe mạnh trong cùng một ao nuôi. Không thể dựa vào môi trường ao nuôi mà có thể tôm có bị nhiễm bệnh hay là không.
Nguyên nhân bệnh hoài tử gan tụy ở tôm
Vậy nguyên nhân chính gây ra căn bệnh nguy hiểm ở tôm này là gì? Bệnh hoài tử gan tụy ở tôm hay là hội chứng tôm chết sớm. Là một căn bệnh thường gặp ở các ao nuôi tôm do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây ra. Vi khuẩn có độc tố rất mạnh, có thể phá hoại các mô rất nhanh và làm rối loạn các chức năng gan tụy cũng như hệ tiêu hóa của tôm. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến tôm chết sớm khi ở 30 ngày đầu tiên và tỷ lệ chết lên đến 75%.
Dấu hiệu của bệnh hoài tử gan tụy ở tôm
Bệnh hoại tử gan tụy (Acute Hepatopancreatic Necrosis Disease – AHPND) ở tôm là một bệnh nguy hiểm, gây thiệt hại lớn cho ngành nuôi trồng thủy sản. Dưới đây là các dấu hiệu nhận biết bệnh hoại tử gan tụy ở tôm:
Dấu hiệu lâm sàng
- Tôm chết hàng loạt:
- Tôm chết nhiều, đặc biệt là trong giai đoạn tôm từ 20 đến 30 ngày tuổi.
- Tỷ lệ chết có thể lên tới 100% trong vòng vài ngày sau khi phát hiện bệnh.
- Tôm yếu và kém ăn:
- Tôm giảm ăn rõ rệt, chậm lớn.
- Tôm bơi lờ đờ, phản ứng chậm với môi trường xung quanh.
- Thay đổi màu sắc:
- Vỏ tôm trở nên mềm và đổi màu.
- Vùng đầu ngực của tôm thường có màu nhạt hoặc trắng bệch do mất sắc tố.
- Gan tụy bất thường:
- Gan tụy tôm có màu nhạt hoặc trắng, bị teo lại.
- Khi mổ tôm ra, gan tụy có thể xuất hiện những vết hoại tử rõ rệt.
Dấu hiệu mô học
- Hoại tử tế bào gan tụy:
- Tế bào gan tụy bị hoại tử, có hiện tượng phân rã tế bào.
- Mô gan tụy có thể xuất hiện những khoảng trống do tế bào bị phá hủy.
- Viêm gan tụy:
- Có sự hiện diện của các tế bào viêm trong mô gan tụy.
- Gan tụy bị viêm, có sự xâm nhập của các tế bào miễn dịch.
Kiểm tra và chẩn đoán
- Phân tích mẫu nước và tôm:
- Kiểm tra các chỉ tiêu môi trường nước như pH, oxy hòa tan, độ mặn để loại trừ các nguyên nhân khác.
- Thu thập mẫu tôm chết và tôm bệnh để phân tích mô học.
- Xét nghiệm PCR:
- Sử dụng phương pháp PCR để phát hiện DNA của vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus mang gen độc tố gây bệnh AHPND.
Biện pháp phòng ngừa
- Quản lý môi trường:
- Đảm bảo nước ao nuôi sạch, kiểm soát chất lượng nước và các chỉ số môi trường thường xuyên.
- Thay nước định kỳ và lọc nước để loại bỏ chất thải và mầm bệnh.
- Quản lý thức ăn:
- Cung cấp thức ăn chất lượng, đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng.
- Tránh cho tôm ăn quá nhiều để giảm thiểu chất thải và ô nhiễm nước.
- Sử dụng chế phẩm sinh học:
- Sử dụng các chế phẩm sinh học để tăng cường hệ miễn dịch của tôm và ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.
- Quản lý giống:
- Chọn giống tôm khỏe mạnh từ các nguồn cung cấp uy tín.
- Thực hiện cách ly và kiểm tra sức khỏe tôm giống trước khi thả nuôi.
Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm là một bệnh nghiêm trọng, nhưng có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu áp dụng các biện pháp quản lý và kiểm tra chặt chẽ. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ sức khỏe đàn tôm.
Cách phòng bệnh hoài tử gan tụy ở tôm
Các hộ chăn nuôi tôm nên sử dụng các cách sau để có thể phòng tránh được bệnh gan tụy ở tôm.
- Trước tiên nên chọn mua giống ở những nguồn uy tín, chất lượng. Chọn những con khỏe mạnh và sạch bệnh.
- Thường xuyên kiểm soát ao nuôi, nguồn nước cấp vào và thay nước thường xuyên.
- Xử lý đáy ao khi bị lắng nước quá lâu thật kỹ. Cần phải có đủ quạt để bảo hòa lượng oxy trong ao.
- Nên gây sốc bằng Formol khoảng 150ppm trong 1 phút. Điều này giúp tôm post khỏe mạnh và có thể giảm bớt mần bệnh khi thả tôm vào ao nuôi.
- Cần đảm bảo bổ sung đầy đủ các vitamin C, A, E và các khoáng chất để tôm phát triễn nhanh chóng.
Cách trị bệnh bệnh hoài tử gan tụy ở tôm
Bệnh hoại tử gan tụy (Acute Hepatopancreatic Necrosis Disease – AHPND) ở tôm là một bệnh nguy hiểm do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây ra. Việc trị bệnh này cần một phương pháp tổng hợp, bao gồm quản lý môi trường, dinh dưỡng, sử dụng thuốc và chế phẩm sinh học. Dưới đây là các bước cụ thể để trị bệnh hoại tử gan tụy ở tôm:
1. Quản lý môi trường
- Kiểm tra và thay nước:
- Thường xuyên kiểm tra các chỉ số môi trường như pH, độ mặn, nhiệt độ, và oxy hòa tan.
- Thay nước định kỳ để đảm bảo nước ao nuôi luôn sạch sẽ, giảm thiểu chất hữu cơ và mầm bệnh.
- Sử dụng chế phẩm sinh học:
- Sử dụng các chế phẩm sinh học để cải thiện chất lượng nước và tăng cường hệ vi sinh có lợi, giảm sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.
- Ví dụ: Bacillus spp., Lactobacillus spp., và các chế phẩm có chứa enzyme phân giải chất hữu cơ.
2. Quản lý dinh dưỡng
- Chọn thức ăn chất lượng:
- Sử dụng thức ăn có chất lượng cao, đảm bảo đủ dinh dưỡng và không bị nhiễm mầm bệnh.
- Bổ sung vitamin và khoáng chất để tăng cường sức đề kháng cho tôm.
- Cho ăn hợp lý:
- Không cho tôm ăn quá nhiều để tránh dư thừa thức ăn và ô nhiễm nước.
- Thường xuyên kiểm tra lượng thức ăn tiêu thụ và điều chỉnh phù hợp.
3. Sử dụng thuốc và hóa chất
- Kháng sinh và thuốc điều trị:
- Sử dụng kháng sinh đặc trị khi có chỉ định từ chuyên gia thú y, tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng để tránh hiện tượng kháng thuốc.
- Một số loại kháng sinh thường được sử dụng bao gồm oxytetracycline, enrofloxacin, và florfenicol.
- Sử dụng hóa chất diệt khuẩn:
- Sử dụng các loại hóa chất an toàn để diệt khuẩn trong nước như iodine, chlorine dioxide, hoặc các hợp chất chứa clo. Lưu ý sử dụng đúng liều lượng và hướng dẫn của nhà sản xuất để tránh gây hại cho tôm.
4. Quản lý giống và ao nuôi
- Chọn giống khỏe mạnh:
- Chọn tôm giống từ các trại giống uy tín, có chứng nhận kiểm dịch và không mang mầm bệnh.
- Quản lý ao nuôi:
- Vệ sinh ao nuôi kỹ lưỡng trước khi thả giống, xử lý bùn đáy và bón vôi để diệt mầm bệnh.
- Sử dụng hệ thống quạt nước hoặc máy sục khí để đảm bảo oxy hòa tan trong ao luôn đủ.
5. Giám sát và kiểm tra thường xuyên
- Theo dõi sức khỏe tôm:
- Kiểm tra sức khỏe tôm hàng ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh.
- Ghi chép và phân tích dữ liệu để phát hiện các yếu tố nguy cơ và kịp thời điều chỉnh biện pháp quản lý.
- Xét nghiệm và chẩn đoán:
- Thực hiện các xét nghiệm định kỳ để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh.
- Sử dụng kỹ thuật PCR để xác định sự hiện diện của Vibrio parahaemolyticus và các gen độc tố liên quan đến AHPND.
6. Biện pháp hỗ trợ và phục hồi sau khi bệnh hoài tử gan tụy ở tôm
- Tăng cường hệ miễn dịch:
- Bổ sung các chế phẩm sinh học và các chất kích thích miễn dịch để giúp tôm tăng cường sức đề kháng.
- Ví dụ: Beta-glucan, mannan oligosaccharides (MOS), và các chế phẩm chứa nucleotide.
- Quản lý stress:
- Giảm thiểu các yếu tố gây stress cho tôm như nhiệt độ cao, độ mặn thay đổi đột ngột, và mật độ nuôi quá cao.
- Cung cấp môi trường nuôi ổn định và thoải mái để tôm có thể phục hồi nhanh chóng.
Điều trị bệnh hoại tử gan tụy ở tôm đòi hỏi sự kết hợp giữa các biện pháp quản lý môi trường, dinh dưỡng, sử dụng thuốc và chế phẩm sinh học. Việc giám sát thường xuyên và thực hiện các biện pháp phòng ngừa kịp thời sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ sức khỏe đàn tôm. Vì vậy, ngay từ đầu bạn cần phải có một mô hình nuôi tôm đúng cách nhất.
